De Waddenzee is in last. Als de zeespiegel stijgt, verdrinken de wadplaten. Vanaf 2030 kunnen ze al gaan krimpen. Slecht nieuws voor foeragerende trekvogels, maar ook voor de waterveiligheid in Noord-Nederland, vertelt kustecoloog Katja Philippart in de april-uitgave van H2O.
Niet alleen de rijzende zee is een bedreiging, ook de oplopende watertemperatuur is schadelijk. Tijdens de zomers van 2018, 2019 en 2022 was het Waddenwater zo warm dat kokkels op grote schaal de geest gaven – opnieuw slecht nieuws voor de vogels die kokkels op het menu hebben. Nog een alarmbel: de zoetwaterafvoer naar de binnenzee is in de afgelopen decennia drastisch gedaald; de geleidelijke overgang van zoet naar zout valt weg. Nog eens: funest voor vogel en vis.
“Uiteraard wordt het me ook weleens zwaar te moede”, zegt Philippart. “Maar als wetenschappers hebben we de plicht om strijdvaardig te blijven, om tot de laatste snik te blijven zorgen voor de kennis die nodig is voor deugdelijke besluitvorming.”
Die besluitvorming is van nu (aanvoer zoet water) en later (zeespiegelstijging). Vorig najaar en dit voorjaar werd ons een kijkje in de keuken gegund door de makers van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. In een tussenbalans gaven ze in een tweeluik een schets hoe Nederland zich kan wapenen tegen de stijgende zeespiegel, zoals u kunt lezen op H2O online. Doel van de tussenrapporten: bestuurders en beslissers ervan doordringen dat nú rekening moet worden gehouden met ingrijpende maatregelen later.
We kunnen een zeespiegelstijging van 3 en zelfs 5 meter aan, was de boodschap. Tot 3 meter kunnen we opvangen met de huidige aanpak van dijkversterking, rivierverruiming, zandsuppletie en stormvloedkeringen. Als we te maken krijgen met een stijging van 5 meter moeten er ingrijpende systeemkeuzes worden gemaakt, met als belangrijk aandachtspunt hoe het water van de Rijn en Maas moet worden afgevoerd.
De vraag is: is het belang van de Waddenzee, wereldwijd uniek natuurgebied met grote geologische en ecologische waarden, goed geborgd als deze besluiten worden genomen? Het moment waarop het hemd nader is dan de rok en we voor onze waterveiligheid inzetten op technische oplossingen (dijken, dammen, keringen, pompen) om de zee buiten de deur te houden. “Dit leidt onherroepelijk tot het einde van de Waddenzee, omdat die dan wordt verzwolgen door de Noordzee”, zegt Philippart.
Om de belaagde Waddenzee (gaswinning, visserij) beter te beschermen moet ze eigen rechten krijgen, wordt alom beleden. In de Tweede Kamer werkt D66 aan een initiatiefwet, die ook van invloed zal zijn op de besluitvorming over de waterveiligheid. U leest in deze H2O: “In het wetsvoorstel willen we de Waddenzee instemmingsrecht geven op elk plan dat haar raakt. De Waddenzee mag ook een veto uitspreken.”